Onlangs vond het slotevent plaats, op 6 november 2023. Maar liefst 60 deelnemers verzamelden zich bij het slotevenement om meer te horen over de resultaten van de gedragsinterventies die in 2022-2023 in de Noord-Brabantse gemeente Altena zijn uitgevoerd. Aanwezigen vanuit het hele land dachten na over hoe de inzichten ook in andere gebieden kunnen worden toegepast. De gebiedspilot bevatte een mix van interventies die de 58.000 inwoners uit Altena stimuleert meer plantaardig te eten, wat bijdraagt aan het versneld realiseren van de 50-50 eiwitdoelstelling van de Nederlandse overheid.

Geslaagde gebiedspilot

De gebiedspilot CHIEF is ontstaan door het enthousiasme van lokale plantaardige pioniers zoals Schouten Europe en HAK en mocht rekenen op ondersteuning van onder meer de Provincie Noord-Brabant en de Gemeente Altena.

De uitvoering van de pilot is gerealiseerd door een samenwerking tussen vereniging Green Protein Alliance en Wageningen University & Research. Gemeente Altena biedt ruimte voor experiment ter bevordering van gezonde en duurzame consumptie, plantaardige eiwitten passen in een gezond eetpatroon. Binnen de gemeente zijn (wetenschappelijk onderbouwde) interventies ingezet om inwoners te motiveren en te inspireren om vaker plantaardig te eten. Omdat eetkeuzes op verschillende plaatsen in de voedselomgeving worden gemaakt, werden verschillende interventies ontwikkeld, zowel in supermarkten, restaurants als bij de consument thuis.

De afsluiting van het project gebeurde in het Golfpark Almkreek. De aanwezige mix van lokale bewoners, vertegenwoordigers van de overheid en leden van het nationale bedrijfsleven, zorgden voor een levendige discussie. Er werd gesproken over het motiveren van personeel in winkels en horeca, de invloed van prijs, en het belang van groene samenwerkingen.

Proeven in de supermarkt

De supermarkt is een essentiële omgeving waar eetkeuzes worden gemaakt, en daarom werden hier een reeks interventies geïmplementeerd. Er werden bijvoorbeeld proeverijen van plantaardige producten georganiseerd. Ook werd er een scorebord neergezet waar klanten hun stem konden uitbrengen. Ze konden er aangeven waarom ze voor plantaardig kozen en wat zij daarin belangrijk vonden. Er stonden prikborden voor het delen van tips en recepten, informatiekaarten en er werden kookvideo’s vertoond. Ook werd er een extra koelvitrine met plantaardige producten neergezet.

Ondanks dat gedragsverandering lastig te bewerkstelligen is, was deze interventie geslaagd, met een groot bereik van meer dan 1.500 klanten die kwamen proeven en hun stem uitbrachten. Ruim 88% van de klanten reageerde positief op de proeverij.

Aanbod vergroten in de horeca en schoolkantines

De lokale horeca en schoolkantines werden ook betrokken in de aanpak gericht op de voedselomgeving van Altena, om een verschuiving naar meer plantaardige opties buitenshuis te bewerkstelligen. Er werd een inspiratiebijeenkomst georganiseerd voor lokale horecaondernemers en schoolkantinebeheerders om hen te stimuleren en handvatten te bieden om hun plantaardige aanbod uit te breiden.

De deelnemers waren enthousiast om met het thema aan de slag te gaan, maar de uitvoering van een meer plantaardig aanbod in de dagelijkse praktijk bleek uitdagend. Waarom? De gevraagde kwaliteit van goede plantaardige producten blijkt niet altijd het gewenste niveau te hebben. Bovendien bleken horecaondernemers terughoudend te zijn om meer plantaardige keuzes aan te bieden op de menukaart, omdat deze te weinig gekozen worden door hun gasten. Bij het Altena College durfden ze het wel aan: gedurende Dutch Food Week werd in de schoolkantine een week lang een plantaardig aanbod geserveerd tijdens de pauzes, met veel enthousiaste reacties van de leerlingen tot gevolg. Afgelopen jaar bereidden de leerlingen de diverse plantaardige opties zelf voor hun medeleerlingen.

Consumenten motiveren en handvatten bieden

Een groep van 27 inwoners van Altena nam deel aan een reeks activiteiten die gericht waren op het vergroten van hun kennis en vaardigheden om plantaardige eetkeuzes te maken. De activiteiten omvatten een inspiratieavond waar werd ingespeeld op overwegingen om wel of niet plantaardig te eten. Inwoners kregen een proeverijtas met plantaardige producten om thuis uit te proberen, er werden plantaardige recepten en kookvideo’s gedeeld.

Mensen konden een supermarktsafari doen, ze kregen een plantaardige maaltijd box, en een uitnodiging voor een plantaardige proeverij bij een lokale plantaardige horecagelegenheid. Deze activiteiten hebben geleid tot een verhoging van de vaardigheden en de motivatie van de deelnemers.

Waardevolle inzichten voor opschaling

Gedragsverandering in de voedselomgeving is een lastig onderwerp. Toch hebben de resultaten van de gebiedspilot belangrijke inzichten opgeleverd voor toekomstige initiatieven gericht op het bevorderen van meer plantaardige eetgewoonten. Zowel binnen de gemeente Altena en provincie Noord-Brabant als daarbuiten gaan partijen door met de belangrijkste inzichten: meer aandacht voor de invloed van de sociale en fysieke omgeving, het belang en betrokkenheid van de lokale gemeenschap en het stimuleren van intrinsieke motivatie voor een duurzame gedragsverandering.

Wageningen UR komt in januari 2024 naar buiten met de wetenschappelijke resultaten van deze gebiedspilot.

Ambitie provincie

De gebiedspilot CHIEF draagt bij aan de ambities van de provincie voor de landbouw- en voedselketen van morgen, zoals beschreven in het beleidskader Landbouw en Voedsel 2030. Daarbij stelt de provincie zich onder andere ten doel dat de Brabantse landbouw- en voedselproductie in 2030 economisch toonaangevend is. CHIEF past in de ambitie om koploper te zijn op het gebied van innovatie, digitalisering, het sluiten van kringlopen en slimme verdienmodellen in agrifood. Dat doen we samen met andere overheden, het bedrijfsleven, startups, onderwijs en onderzoeksinstellingen. Zo is Brabant dé groene proeftuin van de toekomst, waar alle partners samenwerken aan duurzame, innovatieve oplossingen voor de voedselvoorziening van morgen, waarin een goede balans tussen landbouw- en voedselproductie en de omgeving centraal staat.