De Provincie Noord-Brabant is bezig met de ontwikkeling van verschillende duurzaamheidsmonitoren voor agrarisch ondernemers. Met een zogeheten biodiversiteitsmonitor kan een ondernemer met behulp van Kritische Prestatie Indicatoren (KPI’s) zijn prestaties op het gebied van duurzaamheid en biodiversiteit inzichtelijk maken en hiervoor worden beloond. De agrariër bepaalt zelf welke maatregelen hij neemt om de scores op de indicatoren te verbeteren. De Provincie heeft verschillende pilots gedraaid en draait nu al 5 jaar een project waar de biodiversiteitsmonitor binnen de melkveehouderij wordt getoetst. Deze pilots dragen bij aan het ontwikkelen van een landelijke KPI-kernset. Het gaat om de biodiversiteitsmonitoren:

1. De Brabantse Biodiversiteitsmonitor Melkveehouderij (BBM)
2. Brabantse Biodiversiteitsmonitor Graasdierhouderij (BBG)
3. Biodiversiteitsmonitor Akkerbouw Zuidwestelijke Delta (BMA) 

1. Brabantse Biodiversiteitsmonitor Melkveehouderij

De Brabantse Biodiversiteitsmonitor Melkveehouderij (BBM) is een duurzaamheidsmonitor voor melkveehouders, die prestaties op het gebied van duurzaamheid en biodiversiteit inzichtelijk maakt en beloont. De beloning in de BBM is gebaseerd op 13 verschillende duurzaamheidsindicatoren waaronder ammoniakuitstoot, weidegang, blijvend grasland en fosfaat-bodemoverschot. De melkveehouder zit zelf aan de knoppen en bepaalt welke maatregelen hij neemt om de scores op de indicatoren te verbeteren. Hoe hoger de score, hoe hoger de beloning. Het Ministerie van LNV, de provincie Noord-Brabant en waterschappen De Dommel, Brabantse Delta en Aa en Maas, financieren de BBM. In het voorjaar van 2024 is de vierde openstelling geweest en er doen imiddels ruim 500 melkveehouders mee aan het project. Alle deelnemers doen al vijf jaar mee.

De verwachting is dat doelsturing met KPI’s steeds belangrijker wordt. Alle informatie over het project, de indicatoren en de beloning staan op de website van BoerenNatuur. ZLTO en Boerennatuur Brabant hebben hierbij ook een Leergemeenschap opgezet om de BBM te blijven verbetern en agrariërs helpt om duurzamer te ondernemen, zie ook het nieuwsbericht: Provincie Noord-Brabant zet in op verduurzaming met leergemeenschap Biodiversiteitsmonitor | Landbouw en Voedsel Brabant.

Kosten-baten 

In 2024 zijn vijf onderzoeken uitgevoerd, een midterm review van de BBM, een deskstudie naar de effecten van de BBM op de waterkwaliteit, een onderzoek naar de kwaliteit van de data die voor de BBM wordt gebruikt, het monitoringsonderzoek naar de biodiversiteit is herhaald en de Kosten-Baten-Analyse natuurinclusieve melkveehouderij is uitgebreid met een extra studiegroep, in Noord-Brabant doen nu 15 bedrijven mee. De resultaten van deze onderzoeken worden binnenkort gepubliceerd. De BBM wordt uitgevoerd door ZLTO, Boerennatuur Brabant, de Brabantse Milieufederatie, de Brabantse waterschappen en de provincie Noord-Brabant.

Praktijkvoorbeeld

Groener boeren met de Brabantse Biodiversiteitsmonitor Melkveehouderij (BBM). Wat startte als een pilot in het Van Gogh Nationaal Park is inmiddels een beproefde methodiek die bijdraagt aan duurzame gebiedsontwikkeling binnen Van Gogh Nationaal Park, maar ook daarbuiten. Maak kennis met Lex Pijnenburg, melkveehouder in Goirle en sinds 2021 deelnemer aan de Brabantse Biodiversiteitsmonitor Melkveehouderij. Hij vertelt over zijn ervaringen met de BBM.

2. Brabantse Biodiversiteitsmonitor Graasdierhouderij 

Wegens het succes van de Brabantse Biodiversiteitsmonitor Melkveehouderij, is er een inventarisatie gedaan voor de ontwikkeling van een Brabantse Biodiversiteitsmonitor Graasdierhouderij (BBG). 

Adviesbureau Boerenverstand is in opdracht van Brabants Bodem (een samenwerking van onder andere Brabants Landschap, de waterschappen, ZLTO, Brabantse Milieufederatie en de provincie Noord-Brabant) een set KPI’s aan het ontwikkelen, die inzicht geeft in de duurzaamheidsscore op zoogkoe-, schapen-, geiten (met weidegang)- en overige graasdier bedrijven. Deze KPI's worden zoveel mogelijk gebaseerd op de KPI's van de bestaande Brabantse Biodiversiteitsmonitor Melkveehouderij.

In april 2024 is de pilot BBG gestart, waarin samen met praktijkbedrijven, sectorpartijen, de provincie Noord-Brabant en Staatsbosbeheer data en ervaringen gedeeld wordt. Dit project liep tot de zomer 2024 en heeft als doel om een werkbare set KPI’s te ontwikkelen voor graasdierhouders. Deze pilot geeft een indicatie van de haalbaarheid voor een biodiversiteitsmonitor graasdierhouderij. Of deze verder wordt ontwikkelt wordt later duidelijk.

3. Biodiversiteitsmonitor Akkerbouw 

Adviesbureau Boerenverstand heeft in 2024 ook voor de akkerbouw een pilot gedaan voor het ontwikkelen van een biodiversiteitsmonitor Akkerbouw Zuidwestelijke Delta. Zij deden dit in opdracht van het Interbestuurlijke Programma Vitaal Platteland Zuidwestelijke Delta. Dit is een samenwerkingsverband tussen de provincies Noord-Brabant, Zeeland en Zuid-Holland. Aan de pilot deden 80 agrarisch ondernemers mee, verspreid over het zuidwestelijk kleigebied.  

De boer aan het roer

De Biodiversiteitsmonitor Akkerbouw en een set van belangrijke meetpunten (KPI’s) staan centraal in deze pilot. Door beter te scoren op deze meetpunten, kunnen agrarisch ondernemers bijdragen aan meer biodiversiteit, een beter gebruik van kringlopen en een gezondere bodem en waterkwaliteit. Op deze manier maken we duurzaamheid op de boerenbedrijven meetbaar. De meetpunten vormen ook de basis om ondernemers extra te belonen, zowel door de markt als door de overheid. Het project past bij het idee om meer te werken aan doelen in plaats van het opleggen van regels. In 2024 is gewerkt aan drie thema’s: biodiversiteit, bodem en water, en nutriënten. Belonen gebeurt niet alleen in geld, maar ook in meer ruimte in wet- en regelgeving.

Uitkomst BMA en meer informatie 

Meer weten over de uitkomsten van de pilot? Lees het verslag van de  Slotbijeenkomst BMA Zuidwestelijke Delta fase 2 - Boerenverstand. Nieuwe pilot ‘BMA op zand’ De provincie Noord-Brabant is naast de pilot met de Zuidwestelijke Delta ook bezig met het ontwikkelen van een biodiversiteitsmonitor voor akkerbouwers op zandgrond. Dit is in samenwerking met Boerenverstand, ZLTO, Brabantse Bodem, NPPL (Nederlandse Proeftuin voor Precisielandbouw), van den Borne Campus.

De grootste uitdaging voor de BMA op zand / akkerbouw is de dataverzameling. De pilot richt zich daarom in eerste instantie op ondernemers die hun data al (deels) op orde hebben, zoals de boeren die zijn aangesloten bij NPPL.  Meer informatie over de pilot volgt binnenkort op deze pagina. 

Bekijk https://vitaalplattelandzwd.nl/ voor meer informatie.  

Belangrijkste uitkomsten Biodiversiteitsmonitoren

Een belangrijk resultaat is dat er steun is om verder te gaan. De pilots laten zien dat KPI’s helpen om duurzaamheidsprestaties van boeren meetbaar en duidelijk te maken. De deelnemers vinden dat het delen van kennis en praktische hulpmiddelen net zo belangrijk zijn als beloningen. Ze zijn daarom enthousiast om mee te blijven doen aan de projecten. De provincies bespreken momenteel wat er nodig is voor het vervolg. Voor de volgende stap zijn het delen van kennis, het makkelijker maken van dataverzameling en het beter ondersteunen van boeren belangrijke doelen.
 

Gerelateerd nieuws