Wie volhoudt, komt ergens. De Brabantse pioniersfamilie van Esch geeft in elk geval niet snel op en staat nu op het punt om een diervriendelijke, duurzame stal te realiseren: een ‘Koeientuin’. Deze maand beloont de provincie Noord-Brabant Arjan van Esch en vader Jan met de Agrofoodpluim.

Dat klinkt vooral als recreatie, en dat is ook zo – als je het vanuit het oogpunt van de koe bekijkt. “Wij beschouwen de koe als een medewerker: maak je die blij, dan is dat goed voor je omzet. Het welzijn van de koe is heel belangrijk voor de melkproductie.” Licht Jan van Esch toe. Het concept ‘de Koeientuin’ is een open stal met veel groen en ruimte, waarin de vloer gemaakt is van speciale matten. Die zijn zacht en comfortabel, net als weidegrond. Ook zou dit een grote stap richting circulair werken zijn. Arjan: “Dit is dé kans om een duurzame tak op te zetten. Dit stalsysteem is een grote verbetering op de ligboxstal, niet alleen wat betreft dierenwelzijn en transparantie, maar ook vanwege de mestafvoer.”

Gescheiden mestafvoer

Arjan runt de melkveehouderij, waar zijn ouders zich richten op de kinderopvang. Vader Jan is al wel negen jaar betrokken bij de ontwikkeling van de Koeientuin, waarvan de eerste proefstal in Groenlo staat. Vader en zoon van Esch zijn ambitieus: “Wij willen een stapje verder gaan en kijken hoe je die vaste mest en urine volledig kunt scheiden en anders kan inzetten. Het (gescheiden) opvangen is de grootste uitdaging, maar het lijkt erop dat dit gaat lukken. Door deze reststromen apart te verwaarden en vermarkten, kun je de kringloop beter maken. En er ontstaat veel minder ammoniak.”

De matten zorgen er namelijk voor dat urine en vaste mest niet samenkomen, en zo (idealiter) twee losse producten worden afgevoerd. Voor de ondernemer is dit een potentiële bron van nieuwe inkomsten. Die vaste mest en urine biedt een mogelijk alternatief voor kunstmest in de tuinbouw, vertelt een bevlogen Jan van Esch: “Daarvoor moet je wel beginnen bij de sluitende kringlopen op het agrarisch bedrijf. Door te denken in mogelijkheden en samen met de overheid zaken op een positieve manier regelen, gaan boeren creatief denken.”

Voor boer en samenleving

Ook vindt Arjan het belangrijk om transparant te zijn naar buren en bezoekers: “Mensen die hier elke dag langsfietsen of op bezoek zijn, willen we betrekken bij het boerenleven. Veel mensen weten niet wat er speelt op het boerenerf. Door ze straks een drankje op het terras naast de stal te bieden of bij de koeien en kalfjes te laten kijken, willen we meer bewustzijn creëren voor het agrarische leven.”

De ondernemers ontvangen de Agrofoodpluim voor een nog niet uitgevoerd plan – en dat is uniek. Gedeputeerde Anne-Marie Spierings: “Deze ondernemers zijn een inspiratiebron voor ondernemers en samenleving. Door vol te gaan voor vernieuwing en de samenleving te laten zien hoe zij inzetten op dierenwelzijn, een sluitende keten en een bedrijf wat past in de omgeving, laten ze zien dat de moderne veehouder een toekomst heeft die bij Brabant past. Dat is niet gemakkelijk, maar door met elkaar in gesprek te blijven, kom je verder.”

Realiteit

Dit stalconcept is niet geschikt voor iedereen, geeft Arjan toe. “Zo’n aanpak moet wel passen bij de boer zelf, en in de omgeving. Wij zitten tussen 3 woonkernen met 300.000 inwoners in, en daar is geen plek voor grootschalige melkveehouderij. Daardoor hebben we een unieke kans om het concept van de Koeientuin hier te bouwen. Voor een grootschaliger bedrijf wordt dit lastig.” Toch geloven de ondernemers vurig in hun visie en vernieuwing. Want zoals Jan van Esch het stelt: “Als de koe het goed heeft, hebben wij het als boer niet slecht.”

Klik op de foto om het filmpje te bekijken.