In november 2020 is Ytje afgestudeerd aan De Haagse Hogeschool met een ruime acht voor haar scriptie: Food for thought!. Ze heeft onderzoek gedaan bij de provincie Noord-Brabant naar de rol van FoodUp Brabant bij het versnellen van de voedseltransitie. FoodUp Brabant is een onderdeel van het programma Landbouw en Voedsel en werkt in samenwerking met de 3 O’s - overheid, onderwijs en ondernemers - aan een nieuw robuust voedselsysteem.
 

Voedseltransitie

We vragen Ytje waar haar belangstelling voor de voedseltransitie vandaan komt. “Iedereen moet eten, koopt voedsel en heeft met voeding te maken. Het is heel tastbaar om met voeding te werken in het kader van duurzaamheid en circulariteit. Ik vond het leuk om daar in het kader van mijn studie facility management met een verbredende minor politiek, beleid en overheidsmanagement een onderzoek naar te doen.“
“En ja”, lacht Ytje, “ik houd zelf ook van lekker en gezond eten.”

“De mondiale bevolking groeit van 7 miljard in 2020 naar 10 miljard in 2050. Voor voldoende voedsel is een structurele verandering nodig in de voedselketen. Dat kan niet van de ene op de andere dag, daar is tijd voor nodig en je zult er met z’n allen aan moeten werken. Daarnaast heeft Nederland een transitieopgave om in 2050 een circulaire economie te hebben en de ambitie om in 2030 50% minder grondstoffen te gebruiken. De voedseltransitie is een onderdeel om te komen tot een circulaire economie.”

“Iedereen moet eten, koopt voedsel en heeft met voeding te maken.”

Overheidsrollen

In het onderzoek maakt Ytje gebruik van het NSOB-model. “Het NSOB-model is een model van de Nederlandse School voor Openbaar Bestuur en geeft vier kwadranten aan met vier verschillende sturingsrollen, variërend van klassiek beleidsontwerp tot actief burgerschap, hieronder in schema weergegeven.

Bron: Open overheid (2017)

De vier sturingsvormen lopen in de praktijk vaak door elkaar. Waarbij voor sommige vraagstukken de linkerkant leidend is en voor anderen juist het rechter gedeelte. De een volgt de andere niet op, maar het betreft verschillende rollen, die je ook gecombineerd inzet. Ik ben ervan overtuigd dat je grote maatschappelijke vraagstukken, zoals de transitie naar een circulaire economie, , alleen kunt oplossen door alle vier de overheidsrollen te gebruiken. Je kunt niet zonder wet- en regelgeving, maar ook niet zonder maatschappelijke partners, innovatie en draagvlak bij de burgers. De overheid zou daarom meer gebruik moeten maken van de vier verschillende overheidsrollen. Dat brengt wellicht een verandering in de structuur en werkwijze binnen de organisatie met zich mee, waarbij naar een breder pallet van overheidsinterventies wordt gekeken.”

“Grote maatschappelijke vraagstukken kun je alleen oplossen door alle vier de overheidsrollen te gebruiken. Die van rechtmatige, presterende, netwerkende én responsieve/participerende overheid.”

Landbouw en voedsel Brabant

Binnen de provincie Noord-Brabant heeft het programma Landbouw en  Voedsel een rol in de voedseltransitie. De conclusie uit Ytje haar onderzoek is dat bovenstaande vier overheidsrollen allemaal nodig zijn bij de transitie. Haar belangrijkste aanbeveling is dat FoodUp Brabant de rol van een netwerkende, responsieve en participerende overheid blijft vervullen.  

Verandermanagement

Ytje heeft haar studie mooi afgerond. Wat zijn je toekomstplannen? “Tijdens mijn studie ben ik veel in aanraking geweest met managementvraagstukken, waaronder verandermanagement en tijdens mijn afstuderen dus met ‘transities’. Een transitie is een structurele en langdurige verandering die diepgaand is en impact heeft. De uitbraak van een pandemie, zoals corona, brengt een transitie met zich mee die invloed heeft op economisch, ecologisch en sociaal gebied. Mijn expertise in verandermanagement en transities wil ik graag inzetten in mijn nieuwe baan. Want er zullen nog veel verandervraagstukken komen vanuit de overheid, semioverheid en het bedrijfsleven waarbij een multidisciplinaire aanpak en het gebruik van verschillende expertises van groot belang zijn.”

Food for thought

Het onderzoek Food for thought! is binnenkort te vinden op de HBO Kennisbank website.
Tot die tijd is het opvraagbaar via ytje@vandehulsbeek.eu

Lees ook het artikel waarin Ytje zichzelf voorstelt bij de start van haar onderzoek.